Không phải đến giờ du lịch Việt Nam mới nhận ra rằng mình có thừa sự hấp dẫn về văn hóa. Nhưng làm sao để văn hóa ấy trở thành đặc sản, buộc khách phải rút ví để trải nghiệm, thì có lẽ, đếm đầu ngón tay những địa điểm có thể làm được điều đó.
Văn hóa trở thành “đặc sản du lịch”
Tổ chức Du lịch thế giới của Liên hợp quốc (UNWTO) xếp Việt Nam đứng đầu châu Á, đứng thứ 6/10 quốc gia tăng trưởng du lịch mạnh nhất thế giới năm 2017. Việt Nam không còn là cái tên xa lạ trên bản đồ du lịch thế giới với ưu đãi về cảnh quan thiên nhiên, hơn thế là sức hấp dẫn của nền văn hoá tích tụ qua hàng nghìn năm lịch sử. Báo cáo của UNWTO cũng chỉ ra tỉ trọng ngày càng lớn của du lịch văn hoá trong các sản phẩm du lịch…
Bên cạnh những dòng sản phẩm trọng điểm của du lịch Việt Nam hiện nay như du lịch biển đảo hay du lịch nghỉ dưỡng, du lịch văn hoá ngày càng chứng tỏ văn hoá không còn là giá trị tiềm ẩn mà có thể trở thành “đặc sản” thu hút khách du lịch.
Hãy nhìn cách Hội An biến phố cổ thành di sản sống động, điểm đến được ca ngợi và giới thiệu trên nhiều tạp chí và kênh truyền hình quốc tế danh tiếng. Không chỉ hấp dẫn du khách khi dạo bước trong không gian kiến trúc nhà cổ phố cổ, điều níu chân du khách và khiến họ phải trở đi trở lại nơi đây là con người, nếp sống và “trầm tích văn hoá” lâu đời của xứ Quảng.
Nhìn rộng ra khu vực, những quốc gia được xếp đầu bảng về du lịch như Thái Lan, Indonesia hay gần gũi hơn như Campuchia đều thành công trong cách tạo dựng sản phẩm du lịch mà gốc rễ từ văn hoá mà ra. Điển hình là Indonesia, ngành du lịch nước này không chỉ hút khách bằng việc tạo dựng những chuỗi nghỉ dưỡng sang trọng ở đảo Bali, mà còn mang lại cho du khách nhiều cơ hội khám phá văn hoá đặc sắc của đất nước vạn đảo.
Đó là ngôi làng Ubud xinh đẹp hiền hòa, ẩn chứa những giá trị nghệ thuật truyền thống đặc sắc, những cánh đồng lúa bạt ngàn, ngút mắt, hay những ngôi đền cổ xưa giữa biển mang trong mình nghìn năm lịch sử thấm đẫm truyền thuyết, giá trị văn hoá vật thể ở kiến trúc, mỹ thuật. Năm 2017, Indonesia đã thu hút hơn 14 triệu lượt lượt khách du lịch quốc tế với doanh thu hàng tỷ đô la và dự kiến sẽ tiếp tục tăng cao trong năm nay.
Rõ ràng, văn hoá xét đến cùng không còn là những giá trị khó nắm bắt, nó hiện hữu trong các sản phẩm du lịch, vừa tạo sự khác biệt, vừa mang lại sự phát triển bền vững cho điểm đến.
Nhìn xa hơn, để thu về sự bền vững
Không phải đến giờ du lịch Việt Nam mới nhận ra rằng mình có thừa sự hấp dẫn về văn hóa. Nhưng làm sao để văn hóa ấy trở thành đặc sản, buộc khách phải rút ví để trải nghiệm, thì có lẽ, đếm đầu ngón tay những địa điểm có thể làm được điều đó. Nhiều điểm đến dù đã cố gắng đưa văn hóa thành trải nghiệm cho du khách, nhưng lại bỏ qua yếu tố cơ sở vật chất, nên khách cao cấp không mặn mà. “Nếu chỉ dựa vào điều kiện tự nhiên và những giá trị văn hoá đặc sắc nhưng điều kiện cơ sở vật chất, vệ sinh, môi trường không đáp ứng yêu cầu thì cũng khó hấp dẫn được đối tượng khách cao cấp và không thể thu hút ngoại tệ từ du khách”, ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó giám đốc công ty du lịch TransViet nhận định.
Lấy dẫn chứng từ cách làm du lịch của Sun World Fansipan Legend, ông Đạt nói thêm: “Gần đây, có nhiều điểm đến làm du lịch văn hóa rất tốt, như Sun World Fansipan Legend chẳng hạn. Họ đưa vào đó những giá trị văn hóa truyền thống, để du khách được chiêm ngưỡng cuộc sống của người bản địa, cảm nhận được chất địa phương của điểm đến. Làm được như thế, du khách, đặc biệt là khách quốc tế, không tiếc tiền bỏ ra để trải nghiệm, bởi họ thu lại được nhiều điều thú vị và giá trị sau chuyến đi”.
Có đến khu du lịch này mới thấy chất Tây Bắc, văn hóa vùng cao chảy tràn, thấm đẫm trong từng món ăn, từng con người, từng hoạt động. Mỗi sự kiện, lễ hội được tổ chức thường xuyên ở khu du lịch trên đỉnh thiêng Tây Bắc này đều lấy cốt lõi văn hóa Tây Bắc làm sợi chỉ xuyên suốt. Bởi thế nên, đến nơi đây mùa đông hay mùa hạ cũng sẽ gặp bà con người H’Mông quần tụ bày bán đặc sản trong khu chợ Tây Bắc ngay lối vào, sẽ được thấy trai bản thổi khèn, gái bản làm duyên trong những điệu múa xòe, sẽ không thể cưỡng nổi sức hấp dẫn của thịt lợn bản nướng trên than hồng ăn cùng cơm lam thơm nức, thắng cố, lạp xưởng, thịt trâu gác bếp, xôi ngũ sắc…
Tây Bắc có gì, Sun World Fansipan Legend có thứ đó. Chưa hết đâu, còn phải thử ném còn, nhảy sạp, giã bánh dầy, làm bánh chưng, hoặc là xem trai gái miền ngược tỏ tình, bắt vợ thế nào, đám cưới người Dao ra làm sao nữa… Một ngày ở Sun World Fansipan Legend đủ để du khách hiểu văn hóa Tây Bắc sống động, đa sắc làm sao.
Nào lễ hội Hoa Đỗ Quyên, lễ hội Ẩm thực Tây Bắc khi mùa hạ, lễ hội Khèn hoa và không gian văn hóa Tây Bắc khi mùa xuân, Lễ hội mùa lúa chín lúc cả thung lũng Mường Hoa vàng rực khu thu về, Lễ hội mùa đông độc đáo… quanh năm, khu du lịch này chẳng bao giờ thôi hấp dẫn du khách. Vẫn là Tây Bắc, nhưng ở mỗi lễ hội, chất văn hóa vùng cao ấy lại được làm mới, được bổ sung, để du khách dẫu đến nhiều lần vẫn thấy mình đi mãi chưa hết xứ non cao này.
Nhưng để giữ được cái hồn Tây Bắc, để người dân vùng cao hiểu và gắn bó với Sun World Fansipan Legend, quyết tâm làm du lịch chuyên nghiệp, đưa văn hóa vùng cao trở thành đặc sản hút khách, nói như ông Nguyễn Xuân Chiến, Giám đốc Khu du lịch này, thì: “Khó lắm”. “Chúng tôi phải xuống bản, vận động bà con mang hàng vào chợ Tây Bắc trong khu du lịch bán, mời họ tới biểu diễn. Các quầy hàng được miễn phí, bà con không phải trả gì, biểu diễn văn nghệ thì có thù lao. Nhưng có khi hôm trước đến, hôm sau họ đi đâu mất. Để duy trì được một “cộng đồng người H’Mông” ở khu du lịch như bây giờ, thật chẳng dễ gì. Nhưng giờ, bà con yêu Sun World Fansipan Legend này rồi”, ông Chiến kể.
Có những thứ tưởng chẳng ai thích, khi được nâng niu, được trân trọng, lại trở thành “đặc sản”. Làm du lịch hay là ở chỗ có những người làm có tâm, có sự nhìn xa trông rộng để chẳng những người địa phương cũng được sống ổn nhờ chính nét văn hóa của mình mà du khách thì có thêm trải nghiệm thú vị. Như vậy, kể cũng đáng ghi nhận công sức của những khu du lịch như Sun World Fansipan Legend lắm chứ!.
